เพื่อนอนุบาลของลูก "ต่อแถวรอเป็นระเบียบจัง" พ่อแม่เขาสอนยังไงนะ? | ทักษะ EF วันละตอน

เมื่อแค่ ‘เรียนเก่ง’ อาจไม่เพียงพออีกต่อไป แต่เด็กทุกคนควรมีทักษะ EF

คุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจกำลังกวดขันเรื่องการเรียนของลูกวัยอนุบาลอย่างเต็มที่ ทั้งการอ่าน การเขียน หรือการคำนวณ แต่ยุคปัจจุบันการมีแค่ผลการเรียนที่ดีอาจไม่พอแล้วค่ะ แต่สิ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน และอาจสำคัญกว่าคือการมีทักษะ EF ที่ช่วยให้ลูกคิด วิเคราะห์ วางแผน และควบคุมอารมณ์ได้

โดยเฉพาะ "ช่วงวัยอนุบาล" เป็นเหมือนประตูบานแรกของการเรียนรู้ พ่อแม่หลายคนอาจตั้งคำถามว่า "ลูกพร้อมจะเรียนรู้มากแค่ไหน?" แล้วเราควรจะเริ่มฝึกทักษะ EF ให้ลูกวัยอนุบาลตอนไหนดีล่ะ?

คุณพ่อคุณเเม่บางคนอาจกังวลว่าต้องเริ่มเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ ในขณะที่บางคนอาจคิดว่ายังไม่ถึงเวลาอันควร วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจนี้ด้วยกันค่ะ วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจนี้ด้วยกัน เพราะการฝึกทักษะ EF ไม่ใช่เรื่องของการเร่งรีบ แต่เป็นเรื่องของการเข้าใจ ความพร้อมของลูกที่ต้องไปพร้อมกันทั้งใจและสมอง  และยิ่งเริ่มฝึกตั้งแต่วัยอนุบาล ก็ยิ่งต่อยอดได้ไกลค่ะ 

ทำไมต้องเริ่มฝึกทักษะ EF ตั้งแต่วัยอนุบาล?

คำถามที่พบบ่อยก็คือ เราควรเริ่มฝึกทักษะ EF ตั้งแต่เมื่อไหร่ดี?

คำตอบที่ถูกต้องที่สุดคือ ตั้งแต่ "วัยอนุบาล" เลยค่ะ เพราะช่วงอายุ 3-6 ปีนี้คือ ช่วงเวลาทอง (Golden Period) ของการพัฒนาสมองเลยทีเดียว โดยเฉพาะในส่วน สมองส่วนหน้า (Prefrontal Cortex) ซึ่งเป็นพื้นที่หลักในการทำงานของ ทักษะ EF การฝึกฝนอย่างเหมาะสมในวัยนี้จะช่วยให้สมองเชื่อมโยงเครือข่ายต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็วมีประสิทธิภาพมากขึ้น

แต่ในขณะเดียวกันการเริ่มต้นฝึกทักษะ EF ในช่วงอนุบาลไม่ได้หมายถึงการเรียนแบบเข้มข้นหรือยัดเนื้อหาเข้าไปในหัวเด็ก แต่คือการสร้างโอกาสให้เด็กได้ลงมือทำ คิด วางแผน และเรียนรู้ผ่านการเล่น การใช้ชีวิตประจำวัน และการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้ใหญ่ที่เข้าใจเขา

การฝึก EF ในวัยอนุบาลจะช่วยให้ลูก :

• สร้างพื้นฐานด้านการเรียนรู้ : มีสมาธิจดจ่อ เข้าใจคำสั่ง และจดจำสิ่งต่างๆ ได้ดีขึ้น

• ปรับตัวเข้ากับสังคม : ควบคุมอารมณ์ตัวเองได้ดีขึ้น เข้าใจความรู้สึกของคนอื่น และเล่นกับเพื่อนได้อย่างมีความสุข

• พร้อมสำหรับโรงเรียน : มีความรับผิดชอบ และสามารถทำตามกฎระเบียบของโรงเรียนได้

ดังนั้นการให้ความสำคัญกับ ทักษะ EF ในช่วงอนุบาลจึงไม่ใช่แค่เรื่องของการเร่งรัดให้ลูกเก่ง เพราะไม่ใช่สิ่งที่สอนกันได้ในวันเดียวแล้วจบ แต่ต้องอาศัยการฝึกฝนผ่านกิจกรรมในชีวิตประจำวันอย่างต่อเนื่องนั่นเองค่ะ

พ่อแม่จะรู้ได้ยังไงว่า ลูกวัยอนุบาลพร้อมแล้วหรือยัง?

พ่อแม่สามารถสังเกตได้ง่ายๆ ผ่านพฤติกรรมของลูก เช่น

• ลูกสามารถรอคิวเล่นของเล่นได้

• มีความพยายามในการต่อบล็อก,ต่อจิ๊กซอว์จนสำเร็จด้วยตัวเอง

• ลูกสามารถฟังคุณครูหรือพ่อแม่จบก่อนลงมือทำ

• รู้จักเก็บของเล่นหรือจัดของเข้าที่

• เริ่มพูดว่า “หนูทำเองได้!”

• 
  

แต่หากถ้าลูกยังไม่ถึงจุดนี้ก็ไม่ต้องกังวลไปนะคะ อย่าลืมว่าวัยอนุบาลนี่ล่ะค่ะเป็นช่วงที่ “ฝึกได้ดีที่สุด และการเริ่มฝึกตั้งแต่วันนี้ไม่ช้าเกินไปเลยค่ะ

วิธีง่ายๆ ฝึกทักษะ EF ให้ลูกวัยอนุบาล

คุณพ่อคุณแม่ไม่จำเป็นต้องฝึกทักษะ  EF ให้ลูกด้วยการใช้ตำรา แต่สามารถฝึกฝนให้ลูกง่ายๆผ่านกิจกรรมที่ลูกทำเป็นประจำวันทุกวันอย่าง “การเล่น” และ “กิจวัตรประจำวัน” ในทุกวันของเขานี่แหละค่ะ จะเป็นสนามฝึกทักษะ EF ที่ดีที่สุดให้ลูกของเรา

• เล่นตามกติกา เช่น เกมจับคู่ ต่อจิ๊กซอว์ หรือเกมบอร์ดเล็กๆ ช่วยให้ลูกฝึกยับยั้งชั่งใจ รู้จักรอ รู้แพ้รู้ชนะ

• ชวนลูกวางแผนล่วงหน้า เช่น ชวนแพ็คกระเป๋าไปโรงเรียน ช่วยเตรียมของก่อนนอน ลูกจะได้ฝึกคิด-วางแผน-ลำดับขั้นตอน

• มีช่วงเวลาให้ลูกได้ “ลงมือทำเอง” ทุกวัน เช่น ใส่เสื้อผ้าเอง จัดโต๊ะอาหาร เก็บของ ให้ลูกฝึกการคิดก่อนทำ ลงมือทำ และรับผิดชอบงานของตัวเอง

• เล่านิทาน-ตั้งคำถามปลายเปิด กระตุ้นการคิดแบบไม่ตายตัว

• ฝึกใจลูกให้นิ่ง ผ่านกิจกรรมช้าๆ เช่น ระบายสี พับกระดาษ ทำงานศิลปะ

• ใช้ของเล่นเสริมพัฒนาการให้เป็นประโยชน์ ของเล่นที่เปิดโอกาสให้คิด สร้างสรรค์ แก้ปัญหา เช่น ตัวต่อ จิ๊กซอว์ เกมจับคู่  ล้วนเป็นตัวช่วยฝึกทักษะ EF ที่สนุกและได้ผล

  
  

พร้อมทั้ง "ใจ" และ "สมอง" ก่อนเข้าสู่โลกของการเรียนรู้

ทักษะ EF คือสะพานเชื่อมระหว่าง ความคิด กับ ความรู้สึก เด็กบางคนฉลาด มีความสามารถทางภาษา หรือคณิตศาสตร์ดีมาก แต่เมื่อเจอสถานการณ์ที่ต้องรอ ต้องหยุด ต้องทำตามกติกา กลับไม่สามารถจัดการมันได้ แปลว่า สมองอาจไปไกลกว่าใจ หรือในทางกลับกันเด็กบางคนมีแรงจูงใจสูง อยากทำ อยากเรียนรู้ แต่ไม่มีระบบคิด ไม่มีทักษะการจัดการ ก็ทำไม่ได้อยู่ดี นี่จึงเป็นเหตุผลว่าหากจะฝึกทักษะ EF ให้ลูกทั้งใจและสมองจะต้องพัฒนาไปพร้อมกัน

หากสามารถฝึกทักษะ EF ให้ลูกได้ตั้งแต่วัยอนุบาล ลูกจะเริ่มเข้าใจว่าทุกการกระทำมีขั้นตอน มีเหตุและผล มีการคิดก่อนทำ สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ลูกพร้อมสำหรับการเรียนรู้ในระดับที่สูงขึ้น เช่น การเรียนในชั้นประถม ซึ่งต้องอาศัยความสามารถในการจัดการตนเองอย่างมาก เช่น เด็กอนุบาลที่เคยวางแผนเก็บกระเป๋าเอง จัดของเล่นเอง พอขึ้น ป.1 เขาจะไม่ตื่นตระหนกเมื่อต้องเตรียมของเรียนด้วยตนเอง หรือเด็กที่เคยเล่นเกมด้วยการฝึกรอกติกา เคยพลาดแล้วได้ฝึกควบคุมใจ จะไม่ร้องไห้ง่าย ๆ เมื่อเจอปัญหา

การเตรียมลูกวัยอนุบาลให้พร้อมทั้งใจและสมอง คือการสร้างรากฐาน EF ที่จะพาเขาเติบโตไปได้อย่างมั่นคงในระยะยาว ยิ่งเริ่มเร็ว ยิ่งได้เปรียบ เด็กที่มีทักษะ EF ที่ดี ไม่เพียงเรียนรู้เร็ว แต่ยังมีความสุขในการเรียนรู้ สามารถจัดการอารมณ์ตนเอง มีเป้าหมาย และรู้จักวางแผนชีวิตได้ตั้งแต่วัยเด็ก วันนี้ คือช่วงเวลาทองของการ “ฝึกทักษะ EF ให้ลูกวัยอนุบาล” อย่างเป็นธรรมชาติ คุณพ่อคุณแม่สามารถเปลี่ยนทุกกิจกรรมในบ้านให้กลายเป็นสนามฝึกทักษะ EF ที่สนุกและสร้างสรรค์ได้ เริ่มฝึกได้ตั้งเเต่วันนี้เลยนะคะ

มากกว่า ‘ของเล่น’ คือเห็นคุณได้เล่นกับลูก

วันนี้คุณเล่นกับลูกแล้วหรือยัง?

-A.smartbrain-