"จากเด็กใจร้อน…กลายเป็นคิดก่อนทำ ด้วยการ์ตูนยุคของพ่อแม่ | ทักษะ EF วันละตอน"

คุณพ่อคุณแม่หลายคนอาจมองว่า "การ์ตูน" เป็นเพียงสื่อบันเทิงที่ช่วยให้ลูกคลายเครียดหรือให้เราได้พักบ้าง… แต่รู้ไหมคะว่าโลกของการ์ตูนที่ลูกชอบดูทุกวันก็สามารถเป็นเวทีจำลองให้เด็กได้ซึมซับทักษะ EF ไปแบบไม่รู้ตัว! เพราะเต็มไปด้วยเรื่องราวผจญภัย ตัวละครที่น่ารัก และบทเรียนต่างๆ แฝงไปด้วยการสอนทักษะ EF ที่มีประโยชน์ต่อลูกของเราอย่างคาดไม่ถึงเลยล่ะค่ะ

วันนี้เราขอชวนคุณพ่อคุณแม่มาส่องการ์ตูนยอดฮิตที่เด็กๆ คุ้นเคยกันดีว่าเบื้องหลังความสนุกนั้น มีทักษะ EF อะไรซ่อนอยู่บ้าง เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่สามารถชวนลูกคุยต่อยอดจากการดูการ์ตูนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

1. โดราเอมอน (Doraemon) - เจ้าแห่งการแก้ปัญหาและการยับยั้งชั่งใจ

ทักษะ EF ที่โดดเด่นของตัวละครนี้ : การยับยั้งชั่งใจ (Inhibitory Control) และการแก้ปัญหา (Problem Solving)

หลายครั้งที่ตัวละครโนบิตะเจอกับปัญหา และวิ่งไปขอของวิเศษจากโดราเอมอน แต่โดราเอมอนไม่ได้ให้ของวิเศษทันทีที่ขอเสมอไปใช่ไหมคะ? โดราเอมอนจะพยายามเตือนโนบิตะก่อน หรือแนะนำให้ลองแก้ปัญหาด้วยตัวเองก่อน ถือเป็นการสอนให้โนบิตะรู้จักการยับยั้งชั่งใจ ไม่ให้รีบใช้ทางลัด และเมื่อของวิเศษถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด โดราเอมอนก็จะช่วยโนบิตะหาทางแก้ไข ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ดีของรู้จักแก้ปัญหา 

สถานการณ์เช่นนี้คุณพ่อคุณเเม่สามารถชวนลูกพูดคุยหลังดูจบ ด้วยการลองถามลูกว่า "ถ้าเป็นหนู/ลูก จะใช้ของวิเศษนั้นแก้ปัญหายังไง?" หรือ "ทำไมโดราเอมอนถึงไม่ยอมให้โนบิตะใช้ของวิเศษในทางที่ผิด?"

2. มารุโกะจัง (Maruko-chan) - นักสู้แห่งการควบคุมอารมณ์ และความยืดหยุ่นทางความคิด

ทักษะ EF ที่โดดเด่นของตัวละครนี้ : การควบคุมอารมณ์ (Emotional Control) และการยืดหยุ่นทางความคิด (Cognitive Flexibility)

มารุโกะ เป็นตัวละครที่นำเสนอภาพของความเป็นเด็กทั่วไป ที่อาจมีนิสัยเอาแต่ใจ งอแง และไม่พอใจเมื่อไม่ได้ในสิ่งที่ต้องการ แต่ในหลายๆตอน เราจะเห็นพัฒนาการของมารุโกะในการเรียนรู้ที่จะเข้าใจผู้อื่น หรือยอมรับผลของการกระทำ และมีอารมณ์ขันที่ช่วยให้เธอผ่านพ้นสถานการณ์ที่ยากลำบากไปได้ ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ดีของการควบคุมอารมณ์ นอกจากนี้ชีวิตของมารุโกะในแต่ละวันก็มักจะไม่ได้เป็นไปตามแผนเสมอไป เธอต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่ไม่คาดฝันอยู่บ่อยครั้ง และต้องพลิกแพลงความคิด เพื่อหาทางออกทำให้เธอเป็นตัวละครที่มีความยืดหยุ่นและปรับตัวเก่ง

หลังจากดูการ์ตูนจบคุณพ่อคุณแม่สามารถชวนลูกตั้งคำถามว่า "ถ้าเป็นหนู/ลูก จะทำยังไงตอนที่มารุโกะโดนแม่บ่นนะ?" หรือ "เวลาที่เราไม่ได้ในสิ่งที่อยากได้ เราจะทำยังไงให้รู้สึกดีขึ้นได้บ้าง?" 

3. Peppa Pig (หมูน้อยเป๊ปป้า) 

การ์ตูนหมูน้อยน่ารักสีชมพูสดใสที่เด็กปฐมวัยทั่วโลกหลงรัก ด้วยเนื้อเรื่องเรียบง่ายแต่แฝงความอบอุ่น สนุก และยังมีบทเรียนสอนใจกลับมาทุกครั้ง

ทักษะ EF ที่โดดเด่นของตัวละครนี้ : การวางแผน (Planning) และการควบคุมอารมณ์ (Emotional Control)

ในแต่ละตอน Peppa ต้องรับมือกับสถานการณ์ใหม่ ๆ มักจะมีการวางแผน กิจกรรมต่างๆ ก่อนเสมอ เช่น ก่อนจะไปกระโดดบ่อโคลน ก็ต้องใส่รองเท้าบูทก่อน หรือเมื่อจะไปปิคนิคก็ต้องเตรียมอาหารและอุปกรณ์ต่างๆ ทำให้เด็กๆ ได้เห็นขั้นตอนของการวางแผนอย่างเป็นลำดับ หรือเมื่อ Peppa ต้องเปลี่ยนแผนให้ได้ หรือหาทางสนุกกับสถานการณ์ที่ไม่เป็นไปตามใจ ลูกของเราก็จะได้เรียนรู้ไปพร้อมกันว่าโลกไม่จำเป็นต้องเป็นแบบที่ฉันอยากให้เป็นเสมอไป สิ่งเหล่านี้จะช่วยวางรากฐานทักษะ EF ให้ลูกได้อย่างแยบยลเลยค่ะ

นอกจากนี้ Peppa ยังเป็นตัวละครที่สะท้อนอารมณ์ได้หลากหลาย ทั้งความสุข ความเศร้า หรือความโกรธ และในเรื่องก็จะแสดงให้เห็นถึงวิธีที่ตัวละครจัดการกับอารมณ์เหล่านั้น เช่น การขอโทษ การแบ่งปัน หรือการให้กำลังใจกัน ซึ่งเป็นบทเรียนที่ดีเรื่องการควบคุมอารมณ์ และการทำความเข้าใจผู้อื่น

หลังจากดูจบ คุณพ่อคุณอาจลองตั้งคำถามลูกว่า "Peppa ทำอะไรตอนฝนตก เพราะเล่นไม่ได้แล้ว?" หรือ "ตอนที่ Peppa เศร้า เพื่อนๆ ทำยังไงให้ Peppa รู้สึกดีขึ้น?”

4. เอลซ่า (Elsa) จาก Frozen - เจ้าหญิงแห่งการควบคุมอารมณ์

ทักษะ EF ที่โดดเด่นของตัวละครนี้ : การควบคุมอารมณ์ (Emotional Control)

เอลซ่า เป็นตัวละครที่มีพลังพิเศษ แต่กลับถูกสอนให้ "เก็บซ่อนมันไว้" ทำให้เธอเติบโตมาแบบหวาดกลัว ไม่มั่นใจ และระเบิดออกมาในวันที่ไม่สามารถควบคุมอารมณ์ได้อีกต่อไป ในตอนแรก เอลซ่าไม่สามารถควบคุมพลังน้ำแข็งของตัวเองได้ และมักจะแสดงอารมณ์ออกมาอย่างรุนแรงเมื่อกลัวหรือโกรธ ซึ่งส่งผลกระทบต่อคนรอบข้าง แต่เมื่อเธอเรียนรู้ที่จะยอมรับและทำความเข้าใจพลังของตัวเอง เธอก็สามารถควบคุมมันได้ดีขึ้น สิ่งเหล่านี้ช่วยพัฒนาทักษะ EF ของลูกในเเง่ของการควบคุมอารมณ์ และความสามารถในการเข้าใจความรู้สึกตัวเองได้อย่างลึกซึ้ง

หลังจากดูเเล้วพ่อแม่สามารถชวนลูกคุยเเละลองถามลูกว่า "หนู/ลูกคิดว่าเอลซ่ารู้สึกยังไงตอนที่พลังของเธอหลุดออกมา?" เพื่อช่วยฝึกให้ลูกระบุอารมณ์ให้ได้ หรือตั้งคำถามว่า "ถ้าหนู/ลูกมีพลังแบบเอลซ่า จะควบคุมมันยังไงดี?" เพื่อช่วยฝึกให้ลูกคิดหาแนวทางควบคุมอารมณ์ของตัวเองให้เป็นเอลซ่าเขาไม่ได้สอนแค่ให้ "ปล่อยมันไป" (Let it go) เเค่นั้นนะคะ แต่ยังสอนให้เด็กๆเรียนรู้การ "เข้าใจตัวเอง" ก่อนจะควบคุมสิ่งต่างๆ รอบตัวได้อย่างแท้จริง และนี่คือรากฐานของทักษะ EF ที่แข็งแรงในระยะยาวนั่นเองค่ะ

5. อันปังแมน (Anpanman) - ขนมปังถั่วแดงที่บินได้ เจ้าแห่งการริเริ่มและการวางแผน

ทักษะ EF ที่โดดเด่นของตัวละครนี้ : ทักษะการริเริ่ม (Initiation) และการวางแผน (Planning)

แทบทุกตอนของการ์ตูนอันปังแมน เด็กๆจะได้เห็น “แบบจำลองพฤติกรรม” ที่ดีงามอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะการใส่ใจผู้อื่น และการจัดการอารมณ์เมื่อมีใครตกอยู่ในอันตราย อันปังแมนจะเป็นคนแรกที่ริเริ่มเข้าไปช่วยเหลือเสมอ นอกจากนี้แก๊งอันปังแมนยังมีการวางแผนที่ชัดเจนก่อนออกไปทำภารกิจ เช่น ปรึกษากันว่าจะใช้อุปกรณ์อะไร หรือใครจะรับผิดชอบหน้าที่ไหน ถือเป็นต้นแบบของการเป็นผู้นำที่ดีและการทำงานร่วมกันเป็นทีม

คุณพ่อคุณเเม่สามารถชวนลูกคุยต่อยอดกับลูกได้ อาจลองถามลูกว่า "ถ้าหนู/ลูกเป็นอันปังแมน จะทำยังไงเมื่อเจอคนเดือดร้อน?" หรือ "ถ้าต้องไปช่วยเพื่อนๆ เราจะเตรียมตัวอะไรไปบ้าง?" นอกจากนี้ยังสามารถชวนลูกสวมบทบาทเป็นอันปังแมนเพื่อฝึกการวางแผนและตัดสินใจ

6. โคนัน (Conan) - จากยอดนักสืบจิ๋วโคนัน : นักคิดที่มีความยืดหยุ่นทางความคิดสูง

ทักษะ EF ที่โดดเด่นของตัวละครนี้ : การยืดหยุ่นทางความคิด (Cognitive Flexibility), การจำข้อมูลจำนวนมากในระยะสั้นแล้วนำไปใช้งาน (Working Memory), ทักษะการวางแผน (Planning)

การ์ตูนยอดฮิตอย่างยอดนักสืบจิ๋วโคนัน แม้จะไม่ใช่การ์ตูนเด็กเล็กโดยตรง แต่เด็กในวัยที่โตขึ้นมาอีกหน่อยก็จะได้ฝึกทักษะ EF ขั้นสูงจากการสังเกตและคิดวิเคราะห์ได้มากขึ้น ทุกคดีที่โคนันไขได้ ไม่ใช่แค่การมองเห็นหลักฐานตรงหน้าเท่านั้น แต่เป็นการพลิกแพลงและปรับเปลี่ยนมุมมองอยู่เสมอ โคนันจะลองคิดจากหลายๆ ด้าน ไม่ยึดติดกับสมมติฐานเดิมๆ ทำให้สามารถมองเห็นเบาะแสที่คนอื่นมองข้ามไปได้ ถือเป็นตัวอย่างของการใช้ทักษะการยืดหยุ่นทางความคิดที่ยอดเยี่ยม

คุณพ่อคุณเเม่สามารถตั้งโจทย์ให้ลูกจำเหตุการณ์ในเรื่องย้อนหลังสั้นๆ เช่น "ลูกจำได้ไหม? ใครเป็นคนพูดประโยคนั้น" หรือ "ถ้าเป็นลูกจะเริ่มสืบจากตรงไหนก่อน?" หรือ "ถ้าลูกคิดไม่ออก ลองคิดมุมอื่นดูไหม?" จะช่วยฝึกให้ลูกได้ลองพลิกแพลงความคิด เเละใช้การคิดแบบยืดหยุ่นได้มากขึ้น

จากตัวละครการ์ตูนที่ลูกของเราคุ้นเคยกันเป็นอย่างดีนี้ ไม่ได้ให้แค่ความบันเทิงของลูกเราเท่านั้นนะคะ แต่คุณพ่อคุณแม่สามารถใช้สื่อบันเทิงที่ลูกชอบเป็นเครื่องมือในการสอนและส่งเสริมทักษะทักษะ EF ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อาจจะเริ่มจากการเปิดบทสนทนาเล็กๆ น้อยๆ หลังดูการ์ตูนจบ ชวนลูกสะท้อนความคิด มองเห็นผลลัพธ์ของการกระทำ และเชื่อมโยงกับชีวิตจริง เพียงเท่านี้ทุกการ์ตูนที่ลูกดูก็จะเป็นโอกาสในการเรียนรู้เเละเสริมทักษะ EF ที่สนุกเเละมีคุณค่ามากที่สุดค่ะ

มากกว่า 'ของเล่น' คือเห็นคุณได้เล่นกับลูก

วันนี้คุณเล่นกับลูกแล้วหรือยัง?

-A.smartbrain-