ฝึกลูกวัยประถมให้กลายเป็นนักวางแผนตัวจิ๋ว จัดการกิจวัตรตัวเองได้ | ทักษะ EF วันละตอน

เมื่อลูกก้าวเข้าสู่วัยประถม โลกของเขาก็จะเริ่มเต็มไปด้วยตารางเรียน การบ้าน กิจกรรม เเละความรับผิดชอบเล็กๆ น้อยๆ มากมาย พ่อแม่หลายคนอาจพบว่าทุกอย่างต้องคอยบอกไม่ว่าจะเป็นเก็บของ เล่นเสร็จต้องทำการบ้าน หรือเตรียมตัวนอน แต่ถ้าเราฝึกลูกให้กลายเป็น "นักวางแผนตัวจิ๋ว" เขาจะค่อยๆ จัดการกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตัวเอง เเละที่สำคัญการมีวินัยและสามารถจัดการกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตัวเองเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของทักษะ EF ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพในอนาคต 

สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่อยากเห็นลูกเติบโตขึ้นเป็นนักวางแผนตัวจิ๋วที่มีความรับผิดชอบ บทความนี้มีคำแนะนำและวิธีปฏิบัติที่นำไปใช้ได้จริง เพื่อให้เจ้าตัวเล็กของคุณพ่อคุณแม่มีทักษะการจัดการตัวเองที่ดีขึ้น

ทำไมการวางแผนถึงสำคัญสำหรับเด็กวัยประถม?

หลายคนอาจมองว่าการวางแผนเป็นเรื่องของระเบียบวินัยเพียงอย่างเดียว แต่ในความเป็นจริงแล้ว ทักษะ EF ด้านการวางแผนยังช่วยให้ลูกสามารถแก้ปัญหาได้อย่างเป็นระบบ มีความยืดหยุ่นทางความคิด และรู้จักการคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นล่วงหน้า ซึ่งความสามารถเหล่านี้จะส่งผลดีต่อการเรียนและการใช้ชีวิตในระยะยาว

เด็กวัยประถมกำลังอยู่ในช่วงที่ต้องเริ่มรับผิดชอบชีวิตประจำวันมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการบ้าน ตารางเรียน หรือกิจกรรมต่างๆ หากไม่มีการฝึกทักษะการวางแผน เด็กอาจรู้สึกสับสน จัดลำดับงานไม่ถูก และเกิดความเครียดโดยไม่รู้ตัว

การมีทักษะการวางแผนจะช่วยให้ลูก...

• จัดการเวลาได้ดีขึ้น รู้ว่าอะไรควรทำก่อนหลัง

• รับผิดชอบงานของตัวเอง โดยไม่ต้องให้พ่อแม่คอยบอกตลอดเวลา

• สร้างสมาธิและความอดทน เพราะต้องทำตามขั้นตอนจนเสร็จ

• แก้ปัญหาเป็นระบบ เมื่อเจออุปสรรคก็หาทางปรับแผนได้

ทั้งหมดนี้ล้วนเกี่ยวข้องกับทักษะ EF ที่จะเป็นพื้นฐานสำคัญในการเรียนรู้และใช้ชีวิตของลูกเราต่อไป

• เริ่มจากกิจวัตรเล็กๆ ที่ทำได้ทุกวัน

อย่าเพิ่งคาดหวังว่าลูกจะสามารถจัดการงานใหญ่ๆ ได้ทันที ลองเริ่มจากสิ่งเล็กๆ ที่เขาทำได้แน่นอนและเห็นผลทันตา เช่น เก็บกระเป๋านักเรียนเองทุกเย็น ,จัดที่นอนตอนเช้าก่อนออกจากบ้าน , เตรียมเสื้อผ้าใส่โรงเรียนไว้ล่วงหน้า การเริ่มจากเรื่องเล็กๆ จะช่วยให้ลูกสัมผัสความสำเร็จได้เร็ว เด็กจะรู้สึกว่า ตัวเองทำได้ ความมั่นใจนี้เองที่จะเป็นแรงผลักดันให้พร้อมจะทำงานที่ซับซ้อนได้มากขึ้น

• ใช้อุปกรณ์ช่วยสร้างความสนุกและฝึกการวางแผน

เพราะลูกวัยประถมยังไม่เก่งเรื่องการจำหรือติดตามตารางในหัว พ่อแม่จึงควรใช้สื่อที่จับต้องได้ อุปกรณ์ หรือเครื่องมือที่เหมาะสมจะช่วยให้การวางแผนกิจวัตรประจำวันของลูกเป็นเรื่องที่สนุกและไม่น่าเบื่อ

- สร้างตารางเวลาแบบเห็นภาพ หรือสื่อการเรียนรู้เกี่ยวกับกิจวัตรประจำวันของตัวเอง หรือ อาจะทำเป็นทำตารางกิจวัตร (Routine Chart) ด้วยการใช้กระดานไวท์บอร์ดหรือแผ่นกระดาษขนาดใหญ่ให้ลูกวาดรูปหรือติดสติกเกอร์กิจกรรมต่างๆ ในแต่ละวัน แปะไว้ในห้องหรือบนโต๊ะเรียน ซึ่งภาพที่ชัดเจนจะช่วยให้ลูกจดจำและทำตามลำดับขั้นตอนได้ง่ายขึ้น ว่าแต่ละช่วงเวลาควรทำอะไร เช่น ตื่นนอน - อาบน้ำ - กินข้าว - ทำการบ้าน  ซึ่งเป็นการฝึก ทักษะ EF ด้านความจำในการทำงาน

- To-do list สำหรับเด็ก ใช้ตัวช่วยเตือนความจำ สอนให้ลูกใช้ตัวช่วยต่างๆ เช่น การตั้งนาฬิกาปลุกเพื่อเตือนเวลาตื่นนอน หรือการใช้กระดาษโน้ตเล็กๆ เพื่อจดรายการสิ่งที่ต้องทำ แล้วให้ลูกติ๊กเมื่อทำเสร็จ การใช้อุปกรณ์เหล่านี้จะช่วยฝึกให้ลูกรู้จักการวางแผนและมีความรับผิดชอบในงานของตัวเอง

- นาฬิกา หรือนาฬิกาทราย: ใช้บอกเวลาสำหรับกิจกรรม เช่น ทำการบ้าน 20 นาที หรือเล่นได้ 30 นาที

เครื่องมือเหล่านี้ช่วยให้เด็กเห็นภาพรวมของวันได้ชัดเจน และฝึกการจัดการเวลาโดยไม่ต้องรอให้พ่อแม่คอยสั่ง

• สอนการวางแผนแบบทีละขั้นตอน

เด็กวัยประถมอาจรู้สึกว่างานหนึ่งชิ้นใหญ่เกินไป จนทำให้ไม่อยากเริ่มต้น พ่อแม่สามารถช่วยได้ด้วยการสอนให้เขา แตกงานออกเป็นขั้นตอนเล็กๆ ตัวอย่างเช่น

ถ้ามีการบ้านคณิตศาสตร์ 20 ข้อ

1. หยิบสมุดและดินสอ

2. ทำทีละ 5 ข้อแล้วพักสั้นๆ

3. ตรวจคำตอบก่อนเก็บ

เมื่อลูกเห็นว่างานใหญ่สามารถแบ่งเป็นงานเล็กๆ ได้ เขาจะไม่รู้สึกกดดัน และค่อยๆ สร้างสมาธิในการทำงานจนเสร็จ การฝึกนี้คือการพัฒนาความสามารถในการวางแผนและควบคุมตัวเอง ซึ่งเป็นหัวใจของ ทักษะ EF เลยทีเดียว

• เปิดโอกาสให้ลูกเลือกเอง

การให้เด็กมีส่วนร่วมตัดสินใจวางแผนทำกิจวัตรประจำวันของตัวเองจะได้ผลมากกว่าการถูกบังคับให้ทำ พ่อแม่อาจให้ลูกเลือก เช่น จะทำการบ้านก่อนเล่น หรือเล่นก่อนแล้วค่อยทำการบ้าน  หรือจะอาบน้ำก่อนหรือกินข้าวก่อน สิ่งสำคัญคือให้ลูกเห็นผลลัพธ์ของการเลือก เช่น ถ้าเลือกเล่นก่อนแต่ทำการบ้านไม่ทัน ก็ควรปล่อยให้ลูกเรียนรู้ว่าการตัดสินใจมีผลตามมา วิธีนี้ช่วยให้เด็กเข้าใจความหมายของ การรับผิดชอบต่อแผนและทำให้ลูกกลายเป็นผู้วางแผนที่รอบคอบขึ้นในอนาคต

• ชวนลูกคุยหลังทำกิจวัตรด้วยตัวเองสำเสร็จ

ในทุกวันหลังจากลูกได้ทำกิจวัตรประจำวันตามแผนที่ตัวเองวางไว้ได้สำเร็จ ทุกวันควรมีเวลาสั้นๆ ที่พ่อแม่ชวนลูกคุยเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้น เช่น วันนี้ทำตามแผนได้ครบไหม? ,อะไรที่ยาก อะไรที่ทำได้ดี? หรือพรุ่งนี้อยากปรับอะไรใหม่บ้าง? การทบทวนสิ่งที่เกิดขึ้นไปพร้อมลูกจะทำให้เด็กเรียนรู้ว่าการวางแผนไม่ใช่สิ่งตายตัว แต่สามารถปรับให้เหมาะกับสถานการณ์ได้ และช่วยฝึกให้เขากล้าลองผิดลองถูกอย่างสร้างสรรค์ได้อีกด้วย

การฝึกลูกวัยประถมให้เป็น "นักวางแผนตัวจิ๋ว" สามารถจัดการกิจวัตรประจำวันได้เอง ไม่ใช่เพียงแค่ช่วยแบ่งเบาภาระคุณพ่อคุณแม่เท่านั้นนะคะ แต่ยังเป็นการสร้างความรู้สึกมั่นใจในตัวเอง และปลูกฝังความรับผิดชอบตั้งแต่ยังเล็ก ซึ่งทักษะนี้ไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่ต้องอาศัยการฝึกฝนอย่างต่อเนื่องจากคุณพ่อคุณแม่ในทุกๆ วันจะค่อยๆ หล่อหลอมให้เด็กจัดการกิจวัตรของตัวเองได้ดีขึ้น และเป็นการพัฒนาทักษะ EF ที่สำคัญต่อความสำเร็จในอนาคตของลูกนั่นเองค่ะ

มากกว่า 'ของเล่น' คือเห็นคุณได้เล่นกับลูก

วันนี้คุณเล่นกับลูกแล้วหรือยัง?

-A.smartbrain-